Kun je deradicaliseren met Spinoza?

Het raakte de afgelopen maand een beetje ondergesneeuwd onder het nieuws uit Amerika, corona en de toeslagenaffaire: begin januari maakte burgemeester Halsema bekend dat de gemeente Amsterdam ambtenaar Saadia Ait-Taleb in 2017 ten onrechte had ontslagen. Onder burgemeester Eberhard van der Laan was ze beschuldigd van fraude, corruptie, omkoping en valsheid in geschrifte, maar een strafonderzoek liet niets heel van die beschuldigingen. Ait-Taleb had alleen leiding gegeven aan een merkwaardige en mislukte gemeentecampagne om jongeren te deradicaliseren, ontwikkeld op basis van de filosofie van Spinoza. Het is de moeite waard om terug te kijken op dat experiment met toegepaste filosofie: was het project bij voorbaat een tot mislukken gedoemd waanidee? Of zou je in principe kunnen deradicaliseren met Spinoza?

All in the game: individu en instituties in twee afleveringen van The Wire (2)

(Vervolg van deel 1)

In The Wire zagen we al dat instellingen even willekeurig en meedogenloos zijn als Griekse goden, met de vrije markt als de amorele oppergod die individuele levens controleert en ruïneert. In de tweede aflevering van het eerste seizoen komt de ongelijkheid en onrechtvaardigheid van die markt tot uitdrukking in de beroemde McNuggets-scène. In die scène fantaseren de drugspushers die we hebben leren kennen over de uitvinder van Chicken McNuggets.

Eén van de jongens denkt, in de geest van de American Dream die soms nog door hun hoofden spookt, dat die uitvinder wel schatrijk moet zijn geworden. Nee, antwoordt D’Angelo, hij is ‘just some sad-ass down at the basement of McDonald’s thinking up some shit to make money for the real players.’ Als iemand reageert met ‘that ain’t right’ antwoordt hij: ‘Fuck right. It ain’t about right, it’s about money.’

‘All in the game’: individu en instituties in twee afleveringen van The Wire (1)

Een van de allereerste shots, in de allereerste aflevering van het eerste seizoen van The Wire vertelt veel, zo niet alles over wat deze serie bijzonder maakt. We zien op de voorgrond een slachtoffer op straat liggen, maar wazig: de camera is gefocust op de rechercheur en de getuige die verderop op een betonnen trapje zitten. In deze serie gaat het niet om wie er op de voorgrond staat – of ligt. In het audiocommentaar bij deze aflevering zegt producent David Simon:

This show is really about the American city and about how we live together and it’s about how institutions have an effect on individuals. And how regardless of what you’re committed to, whether you’re a cop, a longshoreman, a drug dealer, or a politician, a judge, a lawyer, you are ultimately compromised and must contend with whatever institution you’ve committed to.’