Auteursarchief: Joris

Kundnani over racisme

Geef een reactie

Gisteravond hield communicatiewetenschapper Arun Kundnani een ijzersterke lezing over racisme en antiracisme in een vol Spui25. Hij onderscheidde een liberale, individualiserende en moraliserende benadering, die racisme reduceert tot menselijke vooroordelen en angst voor het andere, van de radicale benadering van Anton de Kom, Frantz Fanon en anderen, die hebben laten zien hoe racisme verweven is met het koloniale project en met kapitalistische uitbuiting en om een politieke aanpak vraagt.

Kundnani illustreerde die tegenstelling door te vertellen over zijn bezoek aan Kamp Vught, waar je aan het eind van de expositie in de ‘reflectieruimte’ wordt uitgenodigd om een verbinding met het leven nu te maken. Daar vertelt een man in een video dat hij anders wordt aangekeken door zijn tatouages en een vrouw doordat ze blond is. Ook daar moet blijkbaar individueel gereflecteerd worden op morele lessen, niet op de uiterst actuele politieke lessen die uit de kampgeschiedenis te leren zouden zijn. Bijvoorbeeld uit de gevangenschap van Anton de Kom zelf in Vught in 1944, waardoor de verwantschap van nazisme en kolonialisme zichtbaar zou kunnen worden. Of uit het wrange feit dat pal naast het voormalige kamp tegenwoordig een state-of-the-art, hypermodern detentiecentrum te zien is, waar extremistische moslims gevangen worden gehouden.

Lees de rest van dit bericht

Het Humboldtmuseum of de uitvinding van de meritocratie (2)

Geef een reactie

Het beeld van Spes achter het huis van Wilhelm von Humboldt in Tegel, Bertel Thorvaldsen, ca. 1817

Net als een klassieke tempel is het kasteel van  Wilhelm von Humboldt kasteel bedoeld als een plaats van transformatie, waarbij het werkelijke een symbool wordt van het hogere. Daarbij is er geen verschil tussen zijn kunstfilosofie en zijn Bildungsfilosofie. “Zichzelf zo tot een symbool van het universum te herscheppen, dat zou de hoogste opgave van de mensheid zijn”: het is een gedachte die “sinds langere tijd mijn lievelingsidee is en voor mij de sleutel van al wat bestaat”.

Het ging Humboldt om de

betrokkenheid op een bovenaardse wereld, die elk naar de aard van zijn geest op een zinnelijke of meer vergeestelijkte wijze, letterlijk of symbolisch kon beschouwen.

Een gezicht op de eeuwigheid: nergens kwam dat duidelijker tot uitdrukking dan in het beeld van Spes, de Romeinse godin van de hoop, op een ionische zuil boven het familiegrafveld achter het huis.

Behalve een tempel en een museum was slot Tegel ook een kasteel. Dat is te zien aan de vier merkwaardige, geprononceerde hoektorens, die Schinkel toevoegde. Zulke torens passen slecht bij het Pruisische classicisme: ze doen eerder denken aan middeleeuwse burchten.

Lees de rest van dit bericht

Het Humboldtmuseum of de uitvinding van de meritocratie (1)

Geef een reactie

Tegel, het kasteel van Wilhelm van Humboldt, litho door Alexander Duncker

Tussen 1820 en 1824 liet Wilhelm von Humboldt zijn familieslot in Tegel verbouwen tot een klassieke tempel en het eerste oudheidkundige museum. Je kunt zowel met stenen als met woorden bouwen, schreef hij in een sonnet, en meer nog dan zijn teksten illustreert het gebouw zijn ideaal van klassieke Bildung (“zelfvorming”, maar ook “hogere cultuur”).

De verantwoordelijke architect was Karl Friedrich Schinkel (1781-1841), bekend van imposante Berlijnse gebouwen met lange rijen zuilen: de Neue Wache op Unter den Linden (1818), het Schauspielhaus (1819-1821) en het Altes Museum (1825-1830). Schinkel was bezig om de hele stad te veranderen in een “Athene aan de Spree” en was de aangewezen man om ook Humboldts huis een classicistische makeover te geven.

Met een toren der winden, waar net als bij het origineel in Athene de geest van Griekse goden omheen waaide, en met grote beelden van mythologische figuren aan de tuinzijde, kreeg de buitenkant van het kasteel een meer klassiek karakter. De grootste veranderingen vonden echter plaats in het interieur. Dat is meteen achter de ingang te zien aan de vestibulum, die met zijn antieke reliëfs en zijn Dorische zuilen herinnert aan de voorhof van een tempel. Schinkel en Humboldt legden de nadruk op de entree als de weg naar een klassiek ideaal, als een inwijding in een hogere wereld en een persoonlijke Bildungsweg.

Lees de rest van dit bericht

Symposium ‘Revolutie in de schoolgang’

Geef een reactie

NIVOZ nodigt u van harte uit voor een inspirerende avond rondom het werk van Joris Verheijen en zijn proefschrift Revolutie in de schoolgang: Radicaal-romantische Bildung in en buiten het onderwijs tussen 1789 en nu. In dit boek bevraagt Verheijen de heersende onderwijsstructuren en pleit hij voor een Bildung die niet alleen gericht is op zelfontwikkeling, maar ook op kritisch burgerschap en maatschappelijke betrokkenheid. Hij stelt een alternatieve manier van denken, spreken en schrijven voor, geïnspireerd door filosofen als Georg Forster, Friedrich Schlegel en Walter Benjamin.

Revolutie in de schoolgangProgramma

17.00 uur – Inloop Ontvangst met koffie en thee

17.30 uur – Lezing door Joris Verheijen
Joris Verheijen introduceert de kern van zijn werk en bespreekt de implicaties van radicaal-romantische Bildung voor het onderwijs en de samenleving.

18.15 uur – Referaten: Eerste ronde
Onder leiding van een moderator reflecteren twee vooraanstaande denkers op Verheijens werk:

  • Jan Masschelein (emeritus professor wijsgerige pedagogiek, KU Leuven)
  • Judi Mesman (hoogleraar sociale rechtvaardigheid met speciale aandacht voor intergenerationele vraagstukken, Universiteit Leiden)

We vragen hen specifiek in te gaan op het ‘anders denken, spreken en schrijven’ dat Verheijen in zijn werk voorstelt. Hoe kan dit bijdragen aan een nieuwe visie op onderwijs, maatschappij en democratie?

18.45 uur – Gezamenlijke maaltijd

Lees de rest van dit bericht

Georg Forster, de vergeten Bildungsdenker

Geef een reactie

Met Renate Schepen van de podcastreeks Vergeten filosofen heb ik een podcast gemaakt over Georg Forster, ontdekkingsreiziger, natuurwetenschapper, Bildungsdenker, schrijver en revolutionair. Forster reisde met James Cook drie jaar de wereld rond, bestreed het wetenschappelijke racisme van Kant, riep in 1792 in Mainz de revolutie uit en is vooral om die laatste reden in Duitsland niet zozeer vergeten, als wel actief doodgezwegen. Het gesprek ging ook over mijn boek, Revolutie in de schoolgang, dat eind maart of begin april uitkomt, en over de vraag wat we vandaag van Forster en zijn geestverwanten kunnen leren. De aflevering is hier te beluisteren. Het boek is alvast hier te bestellen.

undefined

Burgerschapsonderwijs als verlengde van de filosofie

Geef een reactie

Had een prima gesprek met vaktijdschrift Prima Onderwijs over burgerschapsonderwijs als verlengde van filosofie. Hoe bereik je dat burgerschap meer wordt dan een middel om leerlingen te disciplineren en dat het ze tot kritische, betrokken burgers vormt?

https://www.primaonderwijs.nl/magazine/burgerschapsonderwijs-als-verlengde-van-de-filosofie